Różnice, które występują między podatkową składników aktywów i pasywów a wartością księgową, mogą mieć charakter trwały lub przejściowy. To czy dana różnica jest trwała, czy przejściowa, ma ogromne znaczenie. Wpływa bowiem ona na poprawność obliczeń związanych z podatkiem odroczonym, czyli takim, w którym należy ustalić aktywa i tworzyć rezerwy, odpowiednio w przypadku występowania dodatnich oraz ujemnych różnić przejściowych.
Różnice trwałe
Różnice trwałe występują wtedy, gdy w rozumieniu przepisów podatkowych przychody albo koszty z danego okresu nie są traktowane jako podatkowe. Różnice te tworzą się w danym, konkretnym okresie i nie muszą być one rozliczne w następnych okresach. W takich sytuacjach zabronione jest korzystanie z podatku odroczonego. Spowodowane jest to tym, że podatek dochodowy w takiej sytuacji nie zostanie nigdy opłacony, ani tym bardziej odzyskany. Charakterystyczną i ważną cechą tych różnic jest to, że są one brane pod uwagę tylko w bieżącym roku podatkowym, podczas obliczania podstaw opodatkowania.
Pojawianie się różnic trwałych jest spowodowane:
- rozbieżnościami spowodowanymi różnicami w traktowaniu przychodów i kosztów przez przepisy prawa podatkowego i rachunkowego,
- zwolnienia z opodatkowania niektórych rodzajów działalności.
Różnice trwałe, które są po stronie przychodów, zostały wymienione w art. 12 ust. 4 o podatku dochodowym od osób prawnych, które nie są zaliczane do przychodów o charakterze podatkowym. Natomiast różnice powstałe po stronie kosztów, są uszeregowane w art. 16 ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Różnica przejściowa
Różnica przejściowa jest to różnica powstała między podatkiem dochodowym obliczanym od zysku brutto a podatkiem dochodowym obliczanym od podstawy opodatkowania.
Te różnice bardzo często są spowodowane tym, że niektóre pojawiające się w sprawozdaniach finansowych koszty i przychody są związane z innym okresem (przyszłym lub przeszłym) niż tym na bieżący rok obrotowy. Pojawiające się różnice wpływają nie tylko na rok, w którym wystąpiły, ale również są widoczne w następnych latach. Uregulowanie i rozliczenie różnić zazwyczaj następuje w późniejszym czasie. Są one brane pod uwagę w podstawach opodatkowania z innych okresów. Dodatkowo wszelkie różnice, które wystąpiły u danych podmiotów, zobowiązują ich do założenia rezerw lub aktyw z powodu podatku dochodowego, który został odroczony.
Różnica przejściowa jest charakteryzowana przez ustawę o rachunkowości jako różnica między dokumentowaną wartością aktywów i pasywów zawartą w księgach a ich wartością podatkową oraz stratą podatkową, która może zostać odliczona w przyszłości.
Różnice przejściowe mogą powstawać z powodu:
- darowizn,
- tworzenia rezerw,
- pojawienia się odsetek od pożyczek, zarówno tych, które były otrzymane, jak i tych udzielonych,
- naliczania odsetek za nieterminowe regulowanie należności i zobowiązań,
- rozliczenia kosztów między okresami.
Dodatnie różnice przejściowe
Z dodatnimi różnicami przejściowymi mamy do czynienia wtedy, gdy suma bilansowa aktywów jest większa niż ich wartość podatkowa. Innym przypadkiem może być też sytuacja, w której wartość bilansowa pasywów jest mniejsza niż ich wartość podatkowa. Są one wtedy podstawą do stworzenia rezerwy podatkowej. Dodatnie różnice najczęściej są przyczyną zwiększenia podstawy opodatkowania w przyszłości, kiedy dana część aktywów zostanie wykonana lub jakaś część pasywów zostanie uregulowana.
Ujemne różnice przejściowe
Podstawą do kształtowania się aktyw z powodu odroczonego podatku dochodowego są właśnie ujemne różnice przejściowe. Pojawiają się one wtedy gdy suma bilansowa aktywów jest mniejsza niż ich wartość podatkowa. Czynnik ten może wystąpić również w sytuacji, gdy suma bilansowa pasywów jest większa niż wartość podatkowa. Minusowe różnice przejściowe sprawią, że zmniejszy się podstawa opodatkowania, jeżeli cześć aktywów zostanie zrealizowana lub zostanie spłacony jakiś składnik pasywów.
Jeśli mają Państwo jakieś pytania lub wątpliwości związane z różnicami trwałymi i przejściowymi, serdecznie zapraszamy do kontaktu!
